Duyu Bütünleme 1960 lı yıllarda Amerikalı doktorJ.Ayres tarafından, University of Southern California ‘da yapılan araştırma ve çalışmaların ardından uygulamaya konulmuş olan duyu bütünleme terapisi otizm başta olmak üzere bir çok duyusal gelişim bozukluğun onarımında çok büyük aşamalar kaydetmiştir
Duyu bütünleme, vücudumuzdan ve çevreden alınan duyu bilgisinin alınıp, anlamlandırılıp buna uygun davranışın oluşturulmasıdır.
İnsanın dış dünyayı anlama ve onunla iletişime geçmesi için gerek duyduğu bazı özellikler vardır. Bunlar duyularımızdır. Eğer fiziksel bir engeli yoksa her insan bu duyularla dünyaya gelir. Fakat kimilerimiz hem genetik nedenler hem de maruz kaldığı çevresel etkenlerden kaynaklı merkezi sinir sistemindeki bazı sorunlar nedeniyle bu duyuları düzgün çalıştıramadığı için dış dünyayı anlama ve iletişim kurmakta sınırlı kalırlar. Bu da çocuğun gelişim basamaklarının sekteye uğramasına neden olur. Bu terapi ile sekteye uğrayan gelişimde ilerlemeler sağlanır
Duyu bütünleme teorisi; çevremizle olan etkileşimimizde vücudumuzu etkili bir şekilde kullanabilmemizi sağlamak için, vücudumuz ve çevremizden gelen duyuları yöneten nörolojik bir süreçtir. Beyin bu işlemi günlük yaşam aktivitelerinde kullanır.
Duyu bütünleme bir başka deyişle; duyu deneyimlerimize verilen anlamlı ve amaca yönelik cevaplar oluşturmak için; vücuttan ve çevreden alınan duyu bilgisinin anlamlandırılmasıdır.
Öğrenmenin gerçekleşebilmesi için anlamlı aktivite ile beyni geliştirerek duyusal motor gelişimi sağlamaktır. Duyusal motor gelişim için bireyin çevre ile iletişim halinde olması gereklidir. Doğru iletişim beyin gelişimini şekillendirdiği ve sinir sisteminin değişme kapasitesini (plastisite) sağladığı için duyu bütünleme tedavisinde anlamlı duyu-motor aktivite önemlidir. Duyu bütünleme terapisi; direkt olarak çocuğun merkezi sinir sitemine etki ettiği için sinir sisteminin gelişimini sağlar.
Dünyayı nasıl algıladığımıza ve nasıl davranacağımıza duyu bütünleme sürecimizin ardından karar veririz.
Duyusal Sistemimiz 7 bölümden oluşmaktadır;
- Vestibuler Duyu (Hereket ve denge): İç kulakta yer alır. Yer çekimiyle bağlantılı olarak, vücudumuzun alan içerisinde nerede olduğunu, hızını, yönünü ve hareketini algılamamızı sağlar, bize bununla ilgili bilgi verir. Bu sistem vücudumuzu dengede tutmak ve vücudumuzun postürünü korumak için temeldir.
- Proprioseptif Duyu (Vücut farkındalığı): Kaslarda ve eklemlerde yer alır ve vücudumuzun nerede olduğunu söyler. Bununla birlikte vücut parçalarının nerede olduğu ve nasıl hareket ettiklerine ilişkin bilgi verir.
- Tat Duyusu: Dildeki kimyasal alıcılar tarafından işlenir. Tatlı, ekşi, acı ve tuzlu gibi farklı tatları algılamamız sağlar.
- Koku Duyusu: Burundaki kimyasal alıcıların işlemesiyle yakın çevremizdeki kokular hakkında bilgi verir.
- Taktil Duyu (Dokunma): Deride bulunur, vücudun en büyük organıdır. Dokunma, basınç ve ağrı seviyesiyle ilişkilidir ve bu suretle ısıyı (sıcak ve soğuğu) ayırt etmemize yardımcı olur. Dokunma sosyal gelişimin önemli bir parçasıdır. İçinde olduğumuz çevreyi ölçüp değerlendirmemize yardımcı olur ve buna uygun tepkiler geliştirmemizi sağlar.
- Görme Duyusu: Gözün retina kısmında yer alır ve ışık ile aktif hale gelir. Görme duyumuz nesneleri, insanları, renkleri, zıtlıkları ve uzamsal sınırları tanımamıza yardımcı olur.
- İşitme Duyusu: Havadaki ses dalgalarının, dış kulak yolu ile toplanarak, iç kulaktaki reseptörleri uyarması sonucu çevremizdeki sesleri algılar ve beyin sapında anlamlandırılır.
Duyu Bütünleme Bozukluğu;
Normal olarak algılanması gereken duyusal uyaranlara normalin üzerinde ya da normalin altında cevap vermek veya duyusal uyaran arayışı içinde olmakla gözlemlenen duyusal modülasyon problemi, Duyusal uyaranları ayırt etme sorunu olarak gözlemlenen duyusal diskriminasyon problemive duyusal sorunlardan kaynaklanan fiziksel-motor planlama ve koordinasyon problemleri olarak gözlemlenebilirler.
Duyu Bütünleme Bozukluğu Kimlerde Görülür?
- Dikkat eksikliği hiperaktivite bozukluğu
- Öğrenme güçlüğü olan çocuklar
- Otizm (yaygın gelişimsel bozukluklar)
- SerebralPalsi
- Gelişim gecikmesi (ince motor bozukluk, kaba motor bozukluk, görsel motor bozukluklar, koordinasyon bozuklukları)
- İşitme dil konuşma bozuklukları
- Erken doğumdan kaynaklı gelişim gecikmesi
- Genetik bozukluklar, kromozomal bozukluklar
Duyu Bütünleme Sorunlarına Dair Genel Belirtiler Nelerdir?
- Çocuğun sürekli hareket halinde olması,
- elleri sallama
- Konsantre olamama/dikkat-algı problemi,
- Bir şeylere çarpma, yaralandığında canının acımaması
- Kendine güvensizlik,
- Vücut parçalarının uzaydaki konumlarını söyleyememe,
- Yeme problemleri,
- Dil ve konuşma problemleri,
- Beceri gerektiren oyun ve oyuncaklarla oynamaktan kaçınma,
- Tuvalet eğitimi almakta güçlük çekme,
- Giyinmekte zorlanma ya da kendini rahat hissedememe,
- Gevşek vücut ve/veya zayıf denge,
- Çocuğun kolayca ürkmesi,
- Akademik öğrenme becerisinin düşük olması,
- Öğrenmeye açık olamama,
- Yiyecek olmayan nesneleri yalama, ağzına götürme,diş sıkma
- Yavaş hareket etme,
- Kendine ve eşyalara vurma/dokunma,
- Çorap giymek istememe,
- Dikkat dağınıklığı,
- Sallanmaktan veya zıplamaktan hoşlanmama veya aşırı hoşlanma,
- Banyo yapmak istememe,
- Saç-tırnak kestirmek istememe,
- Bir oyunu sürdürmede güçlük çekme,
- Merdiven inmede ve çıkmada zorlanma,
- Kurallı oyunları oynamada zorlanma,
- Yaşına uygun oyuncaklarla oynamama,
- Kalem tutmak ve resim yapmak gibi ince motor becerilerini yapmakta yaşıtlarına göre zorluk çekme,
- Ayakların yerden kesilmesinden hoşlanmama,
- Bazı yüzeylere temas etmekten ve dokunmaktan kaçınma,
- Özellikle çıplak ayakla kuma ve çime basmaktan kaçınma,
- Parmak ucu yürüme
- Sadece belirli tatlar yeme; örneğin tuzlu veya tatlı
- Sıkı sarılma isteği
